Adel in Beeld

Wie waren de voornaamste families die hun stempel hebben gedrukt op de stad en het Graafschap Zutphen? Adel in Beeld vertelt het verhaal van de adellijke families Van Heeckeren, Van der Capellen, Schimmelpenninck van der Oije en Van Westerholt. Ontdek hun roemruchte verleden in het Stedelijk Museum Zutphen.

In de kleine, maar monumentale, binnenstad van Zutphen staat een uitzonderlijk groot aantal stadspaleizen van adellijke families. De meeste paleizen stammen uit de zeventiende eeuw en bevinden zich met name rond het ’s Gravenhof. Het Hof van Heeckeren, waar de Musea Zutphen sinds 2017 in gevestigd zijn, is hier een mooi voorbeeld van. Het verhaal van de tentoonstelling Adel in Beeldbegint bij de ingang van de musea, bij de Schelpenkoepel. De Schelpenkoepel is in 1697 gebouwd door ambassadeur Walraven II van Heeckeren en deed dienst als achteringang van het stadspaleis van de familie Van Heeckeren. Met de recente vestiging van de Musea Zutphen in het oude stadspaleis, is het verhaal van het Stedelijk Museum Zutphen rond. In 1877 was gemeentearchivaris Ludolph baron van Heeckeren van Waliën namelijk een van de oprichters van de Oudheidkamer, waaruit het Stedelijk Museum is voortgekomen. Een bezoek aan de musea staat gelijk aan dwalen door de tastbare geschiedenis van deze en andere adellijke families.

Op het schilderij van Dirck van Loonen is Assueer Schimmelpenninck van der Oije geportretteerd. Hij vertrok rond 1657 voor een jaar naar het Heilige Land om handelsovereenkomsten te beslechten. De reis wordt ook wel gezien als kroon op zijn opvoeding. Bij terugkeer in Zutphen liet hij zich in dit prachtige Turkse kostuum portretteren om de herinnering aan zijn reis levend te houden. De mastiff-achtige hond, een voorloper van een Anatolische herdershond, is als souvenir door hem meegebracht.
De familie Schimmelpenninck was goed vertegenwoordigd in Zutphen. In 1672 waren er ruim tien huishoudens Schimmelpenninck. Dit jonge adellijke geslacht had veel macht in de stad en bekleedde voornamelijk hoge (bestuurs)functies. Dit gold ook voor de familie Van der Capellen. Een van de leden van deze familie is landelijk bekend en berucht geworden. Robert Jasper van der Capellen tot den Marsch was aan het einde van de achttiende eeuw een van de belangrijkste patriottenleiders in Nederland. Hij werd vanwege zijn anti-Oranjegezinde activiteiten ter dood veroordeeld, maar wist net op tijd naar Frankrijk te vluchten.

Lang niet alle adellijke families hebben de tand des tijds overleefd. De familie Van Westerholt van Hackfort, die behoorde tot de oude landadel, bezat meerdere landhuizen in het Graafschap Zutphen. Kasteel Hackfort is na de dood van de laatste baron en zijn zussen in 1981 nagelaten aan Natuurmonumenten. Het Stedelijk Museum Zutphen ontving de collectie, een deel hiervan is te zien in de tentoonstelling.