Hof van Heeckeren

Je komt bij de musea via een unieke entree: de Zutphense schelpenkoepel of schelpengrot. In 1697 liet baron Walraven van Heeckeren deze barokke koepel bouwen door de Zweedse architect J. Horleman. De baron wilde zijn tuin moderniseren volgens de nieuwste mode – met planten en struiken, en ook water- en rotspartijen. In koepel werden meer dan 10.000 schelpen, koralen, mineralen en gesteente ingelegd. Die kwamen in Zutphen doordat Hollandse zeelui ze voor de rijke adel meebrachten van hun reizen voor de VOC en WIC. De schelpengrot bij de Musea Zutphen is uniek; er zijn er slechts vier in Nederland – ook bij kasteel Rosendael, bij paleis Het Loo in Apeldoorn en op het landgoed Nienoord in Leek.

Baron Walraven van Heeckeren was een van vele Van Heeckerens die in Zutphen een rol hebben gespeeld. Zoals AdelinNederland.nl beschrijft: “Geen enkele andere adellijke familie heeft zoveel voor de geschiedenis van Zutphen betekend als het geslacht Van Heeckeren. Door hun uitgekiende huwelijkspolitiek en de strategische aankoop van havezaten, wisten de Van Heeckerens eeuwenlang in de stad en de graafschap te domineren en kreeg het geslacht haast dynastieke allure.” Het was ook een Van Heeckeren die aan de basis van het Stedelijk Museum Zutphen. “Gemeentearchivaris Ludolph Anne Frederik Hendrik baron van Heeckeren van Waliën (1817-1889) was in 1877 de oprichter van de Oudheidkamer, waaruit het Stedelijk Museum is voortgekomen”, aldus AdelinNederland.nl.

Via de Schelpenkoepel uit 1697 betreed je de museumtuin. Deze tuin is ontworpen door Lola Landscape Architects. De geometrische vormen in de tuin kom je overal tegen in de musea. De ontwerper heeft zich hiervoor laten inspireren door de ijskristallen van de wereldberoemde natuurgeleerde J.F. Martinet uit Zutphen – een van de belangrijkste verlichte denkers van zijn tijd. De ijskristallen zijn getekend in zijn boek Katechismus der Natuur (1778). Uit de illustraties van dit boek blijkt dat Martinet veel van zijn ideeën opdeed in zijn directe omgeving, de randen van de stad Zutphen en de natuur eromheen.

De musea tellen zestien zalen. De gewelvenkelder en de begane grond herbergen het Stedelijk Museum. Op de eerste verdieping bevindt zich Museum Henriette Polak en de zolderverdieping is ingericht met kantoren en een depot. Beide musea delen een vleugel met zalen voor wisseltentoonstellingen. Tussen de beide verdiepingen in deze vleugel is een nieuwe trap gemaakt, die beide zalen voor de tentoonstellingen met elkaar verbindt.

De verbouwing van het rijksmonument en de aangrenzende nieuwbouw zijn ontworpen door BiermanHenket architecten – dat ook al tekende voor onder meer het Fries Museum, het Museumkwartier in ’s-Hertogenbosch en de uitbreiding van de Fundatie in Zwolle.

Behalve de musea heeft ook de archeologische dienst van de gemeente Zutphen zijn intrek genomen in het stadspaleis. Daarmee komen geschiedenis, cultuurhistorie, beeldende kunst en actualiteit samen in het historische centrum van de Hanzestad.